Van bezet gebied tot een van de grootste succesverhalen van de EU.

Beroemd om zijn prachtige kusten en bergachtige landschappen, als een van de sterkste rugbylanden ter wereld, St. Patrick’s Day en zijn afkeer van zijn Britse buren, blijft Ierland een van de meest vooruitstrevende en snelstgroeiende landen van Europa. Het is een land met een eeuwenoude artistieke, muzikale en literaire traditie. Tegenwoordig is het economische succes van Ierland te danken aan het feit dat het de thuisbasis is van verschillende Amerikaanse tech-hoofdkantoren in Europa (zoals Meta, Microsoft, Google, Apple en Intel). Ierland heeft een complexe geschiedenis van religieuze en etno-nationale verdeeldheid als gevolg van de Britse bezetting. Hierdoor blijft Engels de primaire taal die in het land gesproken wordt, hoewel de regering grote inspanningen heeft geleverd om de Ierse taal (een Gaelic taal) in gebruik te houden. Het is zelfs een van de officiële talen van de EU. Ierland is tot op de dag van vandaag een van de weinige landen ter wereld die met succes door eigen wil is opgedeeld.

Korte geschiedenis

Tot 21 december 1921 stond Ierland onder Engelse heerschappij na de Normandische verovering in 1169. Daarna werd het deel van het Britse Rijk – met een korte onafhankelijkheid van tien jaar in de jaren 1640. Bewegingen voor onafhankelijkheid en anti-Britse sentimenten kregen echter al in de jaren 1840 voet aan de grond. Tussen 1845 en 1849 werd het land geteisterd door de Ierse hongersnood (ook bekend als de Ierse aardappelhongersnood), waarvoor de Britse regering grotendeels verantwoordelijk was omdat ze de voedselexport voortzette tijdens een periode van ernstige misoogsten in het hele land. Als gevolg hiervan kreeg Ierland te maken met een enorme bevolkingsdaling, waarvan de gevolgen tot op de dag van vandaag voelbaar zijn, aangezien de bevolking (iets meer dan 5 miljoen in 2023) nooit meer de aantallen van vóór de hongersnood (ongeveer 8,5 miljoen) heeft bereikt. Dit was te wijten aan zowel de sterfgevallen als gevolg van de hongersnood als het vertrek van miljoenen Ieren op zoek naar een beter leven elders, met name naar Noord-Amerika, in een van de grootste exodussen in de wereldgeschiedenis.

Tijdens de onafhankelijkheidsbeweging werd het land opgedeeld in twee aparte staten. Noord-Ierland zou deel blijven uitmaken van het Verenigd Koninkrijk, terwijl de rest van het land de onafhankelijke Republiek Ierland zou worden. Noord-Ierland bleef de gevolgen ondervinden van de deling, die uitmondde in het Noord-Ierse conflict, of “the Troubles“, dat duurde van eind jaren 1960 tot 1990. Dit wordt vaak een religieus conflict genoemd, maar het draaide vooral om etno-nationalisme en de status van Noord-Ierland. Gedurende deze periode was de regio verdeeld in twee groepen: aan de ene kant de Unionisten of Loyalisten (meestal protestanten) die deel wilden blijven uitmaken van het Verenigd Koninkrijk, en de Ierse Nationalisten en Republikeinen (meestal Ierse katholieken) die zich wilden aansluiten bij de onafhankelijke Ierse staat. Uiteindelijk eindigde het meeste geweld op 10 april 1998 met de ondertekening van het Goede Vrijdagakkoord, dat het resultaat was van twee referenda die zowel in Noord- als Zuid-Ierland werden gehouden. Noord-Ierland blijft dus deel uitmaken van het Verenigd Koninkrijk, waarmee de succesvolle en vrijwillige deling van de Ierse staat wordt bevestigd.

Geografie

De Republiek Ierland is het zuidelijke en grootste deel van het eiland en heeft prachtige kusten, kliffen en stranden. Het strekt zich verder uit dan ieder ander Europees land in de Atlantische Oceaan en is daarmee het EU-land dat het dichtst bij Amerika ligt. De belangrijkste geografische landschappen zijn lage, vlakke vlaktes in het midden omringd door bergketens, compleet met uitgestrekte weelderige groene vlakten en duinen die in de lente een roze tint krijgen door de heide. De hoogste top, de Carrauntoohil Mountain in het zuidwesten van het eiland, ligt op 1039 meter. Ierland herbergt ook een van de langste afgebakende kustroutes ter wereld, de Wild Atlantic Way die 2600 km lang is. Het prachtige, romantische landschap vormt de perfecte opnamelocatie en is te bewonderen in onder andere film- en televisiehits als Normal People (2020) en The Banshees of Inisherin (2022).

Iers bestuur 

De Republiek Ierland is een parlementaire republiek met een premier, de Taoiseach, die het hoofd van de regering is en benoemd wordt door de president. De huidige Taoiseach is Simon Harris, sinds dit jaar. Er is geen maximale ambtstermijn voor de premier, omdat de positie wordt gekozen door de president. Deze heeft een ambtstermijn van 7 jaar en kan door het publiek worden gekozen voor maximaal 2 opeenvolgende termijnen. De president heeft vooral ceremoniële verantwoordelijkheden, terwijl de premier de uitvoerende macht heeft. Het parlement is verdeeld in twee fracties: de Eerste en Tweede Kamer.

De huidige premier behoort tot de Fine Gael partij, die zichzelf profileert als een centrum-progressieve partij, hoewel politieke analisten de partij over het algemeen centrum-rechts plaatsen. In eigen land heeft de partij zich geassocieerd met de linkerkant van het politieke spectrum, namelijk met de Arbeiderspartij, waarmee de partij al sinds 1948 samenwerkt. Binnen de context van de Europese Unie (EU) valt Fine Gael echter binnen de centrumrechtse politieke groep van de Europese Volkspartij (EVP).

Ierland en de EU

Ierland trad officieel toe tot de Europese Economische Gemeenschap (de voorloper van de EU) in 1973, na enkele jaren van voorbereiding en een aantal aanvragen. Het is interessant dat de Franse president Charles de Gaulle de belangrijkste reden was dat Ierlands aanvragen om lid te worden van de EEG twee keer werden geblokkeerd, in 1963 en 1967. De reden hiervoor was dat hij koppig bleef volhouden dat Groot-Brittannië niet zou toetreden tot de EU, en dit gold ook voor Ierland, hoewel het op dat moment al een onafhankelijke staat was.

In de jaren voordat Ierland toetrad tot de EU, pleitten politieke leiders zoals Seàn Lemass en Jack Lynch, maar ook diplomaten en economen allemaal positief voor een Ierse toekomst binnen de EU. Aan het begin van de jaren 1970 werd een referendum gehouden om het Ierse sentiment ten aanzien van toetreding tot de EEG te analyseren. De 83% voorstemmers bevestigden het positieve sentiment ten aanzien van deze beslissing. Vandaag de dag is euroscepsis nog steeds de mening van slechts een kleine minderheid van de kiezers. Opiniepeilingen tussen 2017 en 2021 hebben bevestigd dat tussen de 70-90% van de kiezers van mening is dat in de EU blijven een goede zaak is voor Ierland.

Statistieken tonen aan dat de opkomst van de Ierse kiezers bij alle verkiezingen (lokale, nationale en Europese) onder het EU-gemiddelde ligt. Bij de Europese verkiezingen van 2019 was het percentage niet-stemmers 50,3%, terwijl het EU-gemiddelde van onthoudingen of niet-stemmers 47,5% was. Dit jaar was de opkomst 50%, marginaal hoger dan in het verleden. Dit is waarschijnlijk te wijten aan de aanwezigheid van prominente kandidaten voor EP-posities, recente politieke gebeurtenissen en het feit dat de EP-verkiezingen in dit land op dezelfde dag plaatsvonden als de lokale gemeenteraadsverkiezingen (7 juni 2024).

Ierland heeft recht op 13 zetels in het Europees Parlement, maar dit zal stijgen naar 14 zetels bij de verkiezingen voor het EU-parlement in 2024. Met twee leden van het Europees Parlement (MEP’s) in Renew Europe, vier in de EVP, drie in de Groenen/EVA en vier in links, bevindt een meerderheid (69%) van de zetels van Ierland zich in het centrum-links van het politieke spectrum.

Enkele van de belangrijkste prioriteiten voor het publiek zijn:

• Volksgezondheid (46%);
• Migratie (42%);
• Armoede (36%);
• Economie (33%).

Deze statistieken zijn interessant. Het is ongebruikelijk dat de kwestie van migratie en asiel zo’n hoge prioriteit heeft voor kiezers (het EU-gemiddelde is 24%). Dit kan worden verklaard door de recente politieke onrust eind 2023. Een reeks protesten tegen immigratie heeft waarschijnlijk bijgedragen aan de stijging van het anti-immigratiesentiment, aangezien het Ierse volk nu op de derde plaats staat van de 27 EU-staten als het gaat om de prioriteit die aan deze kwestie wordt gegeven. Een andere ongebruikelijke statistiek is het feit dat defensie en veiligheid van de EU slechts de achtste plaats innemen (17%), wat in contrast staat met de conclusie van de Eurobarometer dat deze kwestie een van de top drie prioriteiten blijft onder de Europese kiezers. 

De drie grootste partijen in het Ierse parlement: regeringspartijen Fianna Fail (Renew) en Fine Gael (EVP) zijn beide teruggekeerd met elk vier zetels. Oppositiepartij Sinn Féin (GUE/NGL) is teruggekeerd met twee zetels (minder dan de verwachte drie). Van de 14 zetels die aan Ierland zijn toegekend, blijft meer dan de helft aan de linkerkant van het politieke spectrum, wat betekent dat het pro-Europese land de verschuiving naar extreem-rechts die de EU bij deze verkiezingen heeft gezien, lijkt te hebben weerstaan.

Dalia Michaud heeft een bachelor in politieke wetenschappen en geschiedenis van de Universiteit van Toronto en volgt momenteel een master in internationale betrekkingen aan de Universiteit Utrecht.

Beeld: Shutterstock