Wat zijn Malta’s grootste zorgen in de aanloop naar de EP-verkiezingen van 2024?

Malta: de kleinste lidstaat van de Europese Unie (EU) en een van de zonnigste. Dit mediterrane land, dat vroeger een Britse kolonie was, is ook een filmset geweest voor Game of Thrones en de film Popeye uit 1980. Malta trad in 2004 toe tot de EU en voerde begin 2008 de euro als munteenheid in. 

Nu de EU zich voorbereidt op de verkiezingen voor het Europees Parlement die over iets meer dan twee maanden plaatsvinden, is het de moeite waard om een kijkje te nemen naar  deze kleine eilandengroep in de Middellandse Zee en te ontdekken wat Malta’s grootste zorgen zijn. Extra belangrijk  aangezien  de Maltezen op 8 juni zowel voor het Europees Parlement als voor hun gemeenteraden gaan stemmen. 

De geografie van Malta

Malta is een archipel die bestaat uit vijf eilanden – hoewel er op slechts drie van de eilanden mensen wonen. Deze drie eilanden zijn Gozo, Malta en Comino. Malta is niet alleen de kleinste EU-lidstaat, maar ook verreweg de dichtstbevolkte. In 2022 had Malta volgens Eurostat een bevolkingsdichtheid van 1.657 mensen per vierkante kilometer. Ter vergelijking: volgens Eurostat was Nederland in 2022 de EU-lidstaat met de op één na hoogste bevolkingsdichtheid, met 513 inwoners per vierkante kilometer.

Omdat Malta een mediterraan land is, heeft het zowel hete zomers als milde winters. De gemiddelde jaartemperatuur is 19,5 graden Celsius en het maandgemiddelde varieert van 9,5 graden Celsius in februari tot 27,5 graden Celsius in augustus. Er zijn geen permanente rivieren of meren in Malta. 

Volgens de grondwet is het katholicisme de staatsgodsdienst van  Malta, maar de vrijheid van godsdienst wordt ook beschermd door de grondwet. De twee officiële talen van Malta zijn Engels (vanwege de geschiedenis als voormalige Britse kolonie) en Maltees. De Maltese wetten zijn in beide talen geschreven, maar als er onenigheid is tussen de twee vertalingen, dan geldt de Maltese interpretatie. 86% van de bevolking geeft de voorkeur aan het Maltees als taal. Frans en Italiaans worden  ook veel  gesproken in Malta. 

Malta’s geschiedenis bij de verkiezingen voor het Europees Parlement 

Malta heeft sinds de eerste deelname aan de Europese Parlementsverkiezingen in 2004 een van de hoogste opkomstpercentages (percentage kiesgerechtigden dat deelneemt). De opkomst in Malta bij de verkiezingen van 2019 was bijvoorbeeld 72,7%, terwijl het algemene EU-gemiddelde 50,66% was. Dit is vooral indrukwekkend omdat stemmen voor de verkiezingen van het Europees Parlement niet verplicht is in Malta. 

Malta heeft sinds 1966 een tweepartijenstelsel en heeft momenteel zes zetels in het Europees Parlement. De twee belangrijkste politieke partijen op Malta zijn de Partit Laburista (ook wel Labour Party, centrumlinks) en de Partit Nazzjonalista (centrumrechts). Momenteel is de Partit Nazzjonalista de oppositiepartij binnen de Maltese nationale politiek. Bij de laatste verkiezingen voor het Europees Parlement in 2019 won de Partit Laburista met 54,29% van de stemmen en kreeg de Partit Nazzjonalista 37,9% van de stemmen. Dit vertaalde zich in respectievelijk 4 en 2 zetels. 

Hoewel Malta een tweepartijenstelsel is en het geen serieuze mogelijkheid lijkt te zijn dat dit verandert, deden er naast de Partit Nazzjonalista en de Partit Laburista ook  andere partijen mee aan de verkiezingen voor het Europees Parlement in 2019. Enkele van deze partijen waren Brain, not ego, de neofascistische partij Imperium Europa en de rechts-populistische anti-islamitische Moviment Patrijotti Maltim. Bij de vorige verkiezingen voor het Europees Parlement in Malta waren er drie nieuwe partijen. Naast Brain, not ego en Moviment Patrijotti Maltin was ook de Partit Demokratiku (ook bekend als de Democratic Party) nieuw. 

De definitieve uitslag voor de Europese Parlementsverkiezingen van 2019 in Malta

Bevolking en kosten van levensonderhoud

De bevolkingsdichtheid en bevolkingsgroei zijn punten van zorg op Malta. Afgelopen november zei Bernard Grech (de leider van de Partit Nazzjonalista) dat een ongecontroleerde bevolkingsgroei Malta’s grootste uitdaging is en hij gaf migratie (met name van buiten de Europese Unie) hiervoor de schuld. Zijn  standpunt dat de bevolkingsgroei een probleem is in Malta kan worden ondersteund door een enquête van adviesbureau EY afgelopen oktober (2023), waaruit bleek dat een aanzienlijke meerderheid van de buitenlandse bedrijven in Malta van mening is dat de infrastructuur van het land niet is voorbereid op de bevolkingsgroei. Waarschijnlijke  infrastructuurproblemen omvatten woningnood, verkeer en zorgen over de toestand van het milieu. 

In dezelfde maand kondigde de Partit Nazzjonalista aan dat hun plannen om de bevolkingsgroei te beperken onder andere zouden bestaan uit het invoeren van een skills database. Hierdoor zouden werkvergunningen alleen worden afgegeven voor banen waarvoor het nodig is om buitenlandse werknemers in dienst te nemen en zou het leren van de Maltese taal een vereiste worden voor buitenlandse werknemers.

Op individueel niveau maken de Maltezen zich ook zorgen over de crisis in de kosten van levensonderhoud. In 2022 bedroeg de jaarlijkse gemiddelde inflatie in Malta volgens de Europese Commissie 6,1%. In 2021 was dat nog 0,7%. Opmerkelijk is dat in 2022 de gemiddelde jaarlijkse inflatie in de eurozone 8,4% bedroeg. Afgelopen november daalde de Maltese inflatie naar 3,9%, maar het was nog steeds niet  lager dan het inflatiecijfer voor de gehele eurozone. In dezelfde maand bedroeg de inflatie in de eurozone 2,4%.

Zorgen van Maltezers over de kosten van levensonderhoud lijken deze statistieken te weerspiegelen. Afgelopen zomer bleek uit een enquête onder 950 mensen dat 73% van de respondenten de kosten van levensonderhoud op Malta als ‘slecht’ beoordeelde. Ook de salarissen en salarisstructuren van Malta werden door 59,7% van de respondenten als ‘slecht’ bestempelde. Uit dezelfde enquête bleek dat 83% van de respondenten de bevolkingsomvang van het kleine archipelland als ‘slecht’ beoordeelde, wat te maken had met bezorgdheid over overbevolking. Maltese zorgen over de kosten van levensonderhoud kwamen ook naar voren in een tweede enquête van afgelopen zomer. Van de 525 respondenten beschouwde 32,2% de kosten van levensonderhoud als een individuele zorg en 18,8% als een nationale zorg. 

Malta’s corruptieproblemen

Malta staat momenteel voor een andere grote uitdaging: corruptie. Freedom House is een Amerikaanse niet-gouvernementele organisatie (NGO) die de mate van democratie en vrijheid internationaal beoordeelt op basis van verschillende factoren. Deze factoren zijn onder andere de hoeveelheid politieke rechten, burgerlijke vrijheden en respect voor de rechtsstaat. Het gaf Malta in een rapport uit 2023 een 2/4 op het criterium “Zijn de beschermingsmaatregelen tegen officiële corruptie sterk en effectief?”. Freedom House merkte op dat “officiële corruptie een ernstig probleem is” en dat “de anticorruptie-inspanningen zwak zijn en hooggeplaatste overheidsfunctionarissen en zakenmensen de afgelopen jaren in verband zijn gebracht met corruptie en beïnvloeding”. Transparency International, een internationale NGO die corruptie bestrijdt, zei dat 28% van de Maltezen die in haar Global Corruption Barometer werden ondervraagd “dachten dat corruptie in de afgelopen 12 maanden was toegenomen” en dat 4% van de Maltezen “gebruikers van openbare diensten in de afgelopen 12 maanden steekpenningen hebben betaald”. 

Malta heeft ook kritiek gekregen van het Europees Parlement naar aanleiding van  de beschuldigingen van corruptie. Daphne Caruana Galizia was een Maltese journaliste die schreef over de Maltese politiek en corruptie. Zij werd vermoord door een autobom nadat ze had geschreven over beschuldigingen rond Maltese politici en de Panama Papers. Op de 6e verjaardag van de moord op Daphne Caruana Galizia nam het Europees Parlement een resolutie aan om te bekriticeren dat  de Maltese regering faalt om de corruptie in het land op te lossen. De resolutie werd aangenomen met 437 stemmen voor en 14 stemmen tegen. 66 leden besloten niet te stemmen.

Vanuit het perspectief van de bevolking wordt corruptie niet als zo ernstig beschouwd als de andere bovengenoemde uitdagingen waarmee zij worden geconfronteerd, zo blijkt uit enquêtes.  In een enquête waarover de Times of Malta berichtte, beschouwde 6% van de ondervraagden corruptie als een individueel probleem en slechts 15,3% als een nationaal probleem. Zoals eerder vermeld, beschouwden meer Maltezen in dezelfde enquête de kosten van levensonderhoud als een belangrijker probleem op zowel individueel als nationaal niveau. De bezorgdheid over corruptie lijkt ook verdeeld te zijn op basis van politieke voorkeur. Stemmers van de Partit Nazzjonalista zagen corruptie veel vaker als Malta’s grootste zorg op nationaal niveau dan stemmers van de Partit Laburista: 28,5% tegen 6,5%. 

Wat betekent dit allemaal voor Malta en het Europees Parlement?

Wat betekent dit allemaal voor Malta en het Europees Parlement? Zoals gemeld door de Malta Independent, is een grote vraag wat de verdeling van Malta’s zes zetels zal zijn na de komende verkiezingen. 

Als de Partit Laburista vier zetels wint behoudt  de partij haar invloedspositie binnen de lokale Maltese politiek. Een gelijke verdeling van drie zetels tussen de Partit Laburista en de Partit Nazzjonalista zou echter gezien kunnen worden als een overwinning voor de Partit Nazzjonalista en een verlies voor de Partit Laburista. Op nationaal niveau schat Politico’s meest recente Poll of Polls voor Malta de stemintentie voor de Partit Laburista op 48% en voor de Partit Nazzjonalista op 44%. Het zou interessant zijn om te zien of de Partit Nazzjonalista als oppositiepartij de zorgen over de kosten van levensonderhoud met succes kan gebruiken om de Laburista-stemmers over te halen, of dat de Partit Laburista erin slaagt om haar voorsprong te behouden. Hoewel Malta niet zoveel zetels in het Europees Parlement heeft als grotere lidstaten zoals Duitsland of Frankrijk, kunnen de resultaten van het land bij de komende verkiezingen voor het Europees Parlement een goed inzicht geven in hoe de Maltezen de richting van zowel hun land als de Europese Unie zien.

Viktoria heeft haar bachelor Languages and International Relations behaald aan de University of Greenwich in Londen, Verenigd Koninkrijk. Momenteel doet ze een master  European Union Studies aan de Universiteit Leiden.

Beeld: Shutterstock